۩۞ طب سنتی ، ایرانی، اسلامی ۞۩

منضج خون اضافى
نسخه :
عناب 15 گرم ، گل بنفشه 15 گرم ، ريشه كاسنى 15 گرم ، آلوچه خشكه 100 گرم ، تمرهندى 50 گرم ، گل نيلوفر 10 گرم ، زرشگ 50 گرم ، تخمه خيار 50 گرم ، تخمه خربزه 50 گرم ، ترنجبين 50 گرم ، قره قات 50 گرم ، داروهاى فوق را غير از تخم خيار و ترنجبين بقيه را نيمكوب كرده و جوشانده آب آنرا با تخمه خيار ⁽⁸⁾ و ترنجبين كه شيره كش شده باشد مخلوط كرده روزانه با عرق بيدمشگ ميل نمايند (روزى 15 گرم از جمع داروهاى فوق را مى توان به كار برد).
منضج يا حل كننده صفرا
ريشه كاسنى ، گل نيلوفر، آلوچه خشكه ، ريشه شيرين بيان ، گل خطمى ، گل بنفشه ، عناب تمرهندى ، تخم كاسنى ، به دانه ، تخم كشوث ، گل حلوا (بستان افرزو)، اسپرزه ، شربت نارنج ، شربت به ، شربت توت سياه يك يا چندتاى آنها را انتخاب كرده مصرف نمايند (روزانه 15 گرم از هر يك از گياهان را مى توان مصرف نمود (اگر چندتاى آن را انتخاب كرده باشند از همه آنها مى توان 10 گرم روزانه مصرف نمود).
حل كننده بلغم
باديان و ريشه آن ، مويز، دارچين ، زنجبيل ، انيسون ، گاوزبان ، ريشه شيرين بيان ، عودالصليب ، تخم كتان ، تخم كرفس ، ريشه اذخر، افسنطين ، زعفران ، تاجريزى ، گل زوفا، ايرسا، تخم شنبليله ، بادآورد (كنگر)، صمغ عربى ، پرسياوشان ، انجير، سكنجبين و شربت اسطوخدوس و گل قند با فرمول زير 10 گرم گل سرخ را كوبيده در 250 گرم شكر مى ريزند تا پخته يا مربا شود پس از پختن ، نصف ليوان گلاب روى آن ريخته روزى چهار قاشق غذاخورى ميل نمايند.
حل كننده سودا
بادرنجويه ، گاوزبان ، سه پستان ، بسفايج ، قرنفل ، ريشه كاسنى ، ريشه باديان ، شاه تره ، ريشه شيرين بيان ، انجير، كشمش ، اسطوخدوس ، افتيمون ، لعاب تخم مرو، زرشگ ، ريشه خطمى و شربت بنفشه .
نسخه مسهل
25 گرم افتيمون را در 250 گرم عسل پس از كوبيدن حل كرده روزى 4 قاشق مرباخورى يا گل سرخ ، گل بنفشه ، غاريقون ، تخم كشوث ، مصظكى ، افسنطين ، صبر زرد، خربق سياه .
مسهل صفرا
افسنطين صبر زرد، خربق (سياه ) سقمونيا، هندوانه ابوجعل ، غاريقون ، ريوند، ايرسا، گل گندم (قنطريون ) هليله ، بسفايج ، آب انار، پر سياوشان ، كشمش كوليان ، گل سرخ ، مغز فلوس ، ترنجبين ، شير خشت ، آلوچه خشكه ، گل گاوزبان ، اسپرزه ، تمرهندى ، آب كدو (هر يك به تنهائى يا چند عدد تواءم ).
نسخه مسهل
سقمونيا 5 گرم نرم كوبيده در 250 گرم عسل حل كرده روزى چهار قاشق غذاخورى .
مسهل بلغم
ميعه سائله ، عاقرقرحا، خياردشتى (كمبيزه كور، يا قثاءالحمار) مقل ، روغن كرچك ، تربد، غاريقون ، سورنجان ، فرفيون ، مغز تخم كاوشه ، زنجبيل ، آنزروت ، ايرسا، شحم حنظل ، تخم نيلوفر، دانه اسفند، بسفايج .
شربت مسهل بلغم
تربد 25 گرم گلاب 250 گرم قند 200 گرم تربد را نرم كوبيده در گلاب و قند ريخته جوشانده تا سفت شود روزى چهار قاشق غذاخورى .
مسهل براى مزاج بلغمى : مغز دانه كاوشه 25 گرم سركه 200 گرم عسل 250 گرم مغز را كوبيده در سركه و عسل حل كرده روزى چهار قاشق غذاخورى . دارو و غذاهاى زير نيز براى مزاج بلغمى نافع است .
سياه دانه ، انغوره ، پياز سفيد، انجره شنبليله ، سقمونيا، جاوشير، ريوند عشبه .
شربت مسهل سودا
اويشن ، شحم حنظل بسفايج ، اسطوخدوس ، تخم كشوث ، هليله ، غافث ، فلفل سفيد، كاوشه و عشبه افتيمون ، سنا، پودينه كوهى .
مسهل همه اخلاط به طور عموم
تخم نيلوفر 10 گرم ، گل گندم 10 گرم ، خربق سياه و سفيد 5 گرم ، بابونه 10 گرم ، شاه تره 10 گرم روزى ده گرم از همه آنها براى صبح و عصر به صورت جوشانده .
مسهل براى همه مزاجها
سه پستان 25 گرم ، گل سرخ 15 گرم ، گل بنفشه و نيلوفر 10 گرم ، تخم خيارين 25 گرم ، ريشه كاسنى 50 گرم ، عناب 200 گرم ، زرشك 200 گرم ، آلوچه خشك 200 گرم ، ليمو 25 گرم ، سنا 25 گرم همه را مخلوط كرده نيم كوب نمائيد روزى 10 گرم در 2 ليوان آب جوشانده صبح و عصر ميل نمائيد.
غذاهاى مناسب براى دموى مزاج (پرخونى )
زرشگ ، تمرهندى ، آلو، آب انار، اسفناج ، گوشت مرغ كه بايستى همه را به صورت سوپ تهيه نمائيد. و جو و برنج را خيسانده به نسبت مساوى براى جلوگيرى از چاق شدن با هم بپزند مثل كته يا چلو
غذاهاى مناسب براى مزاج صفراوى ((براى جلوگيرى از چاق شدن مثل بالا برنج و جو را باهم بپزند))
سوپ ماش ، سوپ اسفناج ، سوپ جو، با گشنيز و كدو و آب غوره و اسفناج ، بادام شيرين ، آب ليمو و زرشگ و گوشت مرغ .
غذاهاى مناسب براى بلغمى مزاج
گوشت مرغ ، سوپ سبزى ، نخودآب ، شيره و تخم كاوشه و غيره .
اغذيه مناسب براى سوداوى مزاج
سوپهائى كه از مواد گرم و پرانرژى تهيه شده باشد نخودآب ، تخم كاوشه ، سوپ جوجه ، زرده تخم مرغ ، سوپ گوشت و كباب .
شربت مسهل براى سوداوى و مؤثر براى كار معده
گل سرخ ، سنا، از هر كدام 15 گرم ، گل بنفشه 15 گرم ، تربد و افسنطين و غاريقون از هر كدام 5 گرم ، مصطلكى ، تخم كشوث ، اسطوخدوس ، از هر كدام 10 گرم ، سه پستان و عناب از هر كدام 20 دانه همه را نيم كوب كرده 7 روز صبح ناشتا و عصر پس از جوشانيدن و صاف نمودن ميل نمايند.
مسهل براى همه ى مزاج ها
ترنجبين 50 گرم ، سقمونيا 5 گرم ، ترنجبين را شيره كش كرده سمقونيا را به آن اضافه كرده صبح و عصر ميل نمايند.
مسهل انتخابى با شرايط زير
عسل 40 گرم سركه 40 گرم هر دو را در هم آميخته خوب بهم بزنند سپس ‍ سمقونيا 5 گرم به آن اضافه كرده قبل از هر غذا 2 قاشق غذاخورى ميل نمايند اين فرمول مسهل صفرا مى باشد اگر در فرمول بالا 15 گرم مغز كاوشه بجاى سمقونيا بكار برند اين فرمول براى زدودن بلغم نافع است حال اگر به عوض كاوشه افتيمون 10 گرم اضافه كنند مسهل سودا به دست مى آيد.

مسهل
فرمول زير بهترين مسهل براى مزاجهاى معتدل است و در هنگام تب نيز مى توان از آن استفاده نمود اين نسخه مسهل صفرا و بلغم و سودا نيز مى باشد و براى بيماريهاى روانى مفيد و با وجود اينكه مسهل است مقوى قلب نيز مى باشد.
فرمول
سنا 25 گرم ، گل سرخ ، گل بنفشه ، گل گاوزبان ، گل نيلوفر از هر كدام 10 گرم ريشه كاسنى 15 گرم تخم خيار 50 گرم تخم خربزه 50 گرم ، ترنجبين 100 گرم ، عناب 150 سه پستان 20 دانه داروهاى فوق را (غير از تخم خيار و ترنجبين ) همه را مخلوط كرده و به هفت قسمت تقسيم كرده هر قسمت را جوشانده و با تخم خيار و ترنجبين كه بايستى قبلا شيره كش شده باشد باهم بياميزند و صبح و عصر ميل نمايند. ناگفته نماند كه ترنجبين و تخمه ها را بايستى نرم كوبيده 7 قسمت كرده و هر قسمت را جداگانه در آب جوش ‍ شيره كش نموده آب آنرا به جوشانده فوق اضافه نمايند يا اينكه مستقيما در قورى جوشانده شيره كش نمايند.
مسهل بلغم
اين نسخه ساده را مسهل ملطف نامند.
تربد ده گرم نرم كوبيده در يك ليوان گلاب حل كرده ملايم روى آتش قرار دهند لكن نبايستى به جوش آيد و يك ليوان آب نيز به آن افزوده دو روز صبح ناشتا و شب موقع خواب ميل نمايند.
نسخه شربت آلو براى گرم مزاجان و حالات صفرائى و بلغمى
آلوچه خشگه 200 گرم ، تمرهندى 100 گرم ، تربد 15 گرم ، گل بنفشه 15 گرم ، همه را جوشانده صاف كرده در جائى خنك نگهدارى نموده روزانه 25 گرم با 5 گرم ترنجبين شيره كش شده ميل نمايند.
شربت مسهل براى گرم مزاجان و صاحبان عطش
آلوچه خشگه 200 گرم ، تمرهندى 100 گرم ، عناب و سه پستان از هر كدام 20 دانه ، مويز 200 گرم پوست هليله زرد، تخم كشوث ، افسنتين و گل بنفشه از هر كدام 10 گرم گل سرخ 25 گرم ، گل خطمى و گل پنيرك و باديان و صندل زرد از هر كدام 5 گرم همه را مخلوط كرده ده قسمت نمايند هر قسمت را جوشانده صبح و عصر با 10 گرم ترنجبين شيره كش شده ميل كنند.
معجون مسهل
براى دردهاى مفصلى كه از بلغم و رطوبت به وجود آمده باشد.
ايارج فى قرا ⁽⁹⁾ و افتيمون از هر كدام 15 گرم ، غاريقون 10 گرم ، هندوانه ابوجعل 5 گرم عسل 250 گرم همه را نرم كوبيده با عسل مخلوط كرده روزى سه قاشق مربا خورى .
معجون حيات بخش
اين معجون پاك كننده ، صفرا و بلغم و نيز تصفيه كننده رنگ صورت است .
قرنفل ، هيل قرابى ، زرنباد از هر كدام 5 گرم سنا 25 گرم پوست هليله زرد 10 گرم ، هليله سياه 5 گرم قند يا شكر 100 گرم همه را نرم كوبيده در يك كيلو عسل حل كرده روزى سه قاشق مربا خورى .
مسهل خلط غالب
در دردهاى مفصلى تغييراتى به علت عامل بيمارى زا در مفصل به وجود مى آيد مثل جمع شدن اسيداوريك در بيمارى نقرس ، هر داروئى كه بتواند رسوبات اسيد اوريك را از مفصل جدا سازد آنرا مسهل و اسيداوريك بيمارى زا را خلط غالب و عمل دارو را پاكسازى يا تنقيه نامند.
هر داروئى مناسب خلط غالبى است و در اثر تركيباتى كه با خلط غالب به وجود مى آورد باعث تجزيه و تحليل و از بين بردن آن مى شود مثل تركيب كولشى سين ماده مؤثره سورنجان با اسيد اوريك و غيره بعضى از داروهاى گياهى مى توانند با چند خلط تركيب شده آنها را خنثى كرد و باعث بهبودى مرض شوند مثل تربد كه از بين برنده بلغم و صفرا و نيز مسهل روده ها است و سقمونيا كه زايل كننده صفرا و نيز مسهل روده ها و حجرارمنى كه پاك كننده سودا و غيره است